همه آنچه که باید درباره روغن موتور سیکلت بدانید

روغن موتور یکی از مهم‌ترین عواملیه که مستقیماً بر عملکرد و طول عمر هر وسیله‌ نقلیه‌ای تاثیر می‌ذاره. حالا تاثیرش چیه؟

 

وجود روغن در قطعات داخلی موتور از فرسایش، خوردگی و موارد دیگه‌ای که باعث افت کارایی اون قطعه می‌شه، جلوگیری می‌کنه.

 

همون طور هم که باعث می‌شه استهلاک موتور کم بشه، قدرت و توان موتور رو هم بیشتر می‌کنه.

 

انواع روغن موتور سیکلت از ترکیب روغن‌های پایه و مواد افزودنی تشکیل می‌شه که بر اساس نوع موتور، شرایط دمایی و استانداردهای جهانی متفاوتن.

 

به همین خاطر برای انتخاب بهترین روغن موتور، باید به مشخصات فنی موتور، توصیه‌های تولید کننده و دوره‌های تعویض روغن توجه کرد.

 

تو این مطلب قراره با روغن موتور سیکلت بیشتر آشنا بشیم و مواردی که مربوط به روغنه و باعث می‌شه طول عمر موتور بیشتر بشه رو بررسی کنیم.

 

 

 

انواع روغن موتور سیکلت

همون طوری که گفتیم، هر روغن موتوری از ترکیب روغن‌های پایه و مواد افزودنی تشکیل شده که بر اساس نوع موتور، شرایط دمایی و استانداردهایی که براشون اعمال می‌شه، متفاوتن.

 

در همین خصوص، روغن‌ها از لحاظ شیوه‌ی تولید، به سه دسته تقسیم می‌شن و هر کدوم‌شون هم یه سری مزیت برای خودش داره. البته باید با توجه به نوع موتور، شرایط محیطی و موارد دیگه ازشون استفاده کرد.

 

 

روغن‌های معدنی یا مینرال

روغن معدنی یا مینرال، یه نوع روغن صنعتیه که از نفت خام تهیه می‌شه و کاربرد گسترده‌ای در صنعت، پزشکی، محصولات آرایشی و بهداشتی و … داره.

 

این روغن یه مایع شفاف، بی‌رنگ، بی‌بو و سبک و بیشترم از آلکان‌ها و سیکلوآلکان‌ها تشکیل می‌شه.

 

 

رسانایی الکتریکی اونا صفره و به عنوان یه خنک‌ کننده مهم برای قطعات الکتریکی استفاده می‌شه و چون دارای خواص ضد اصطکاکی، سایشی، خوردگی و آلودگی هستن، باعث افزایش راندمان و عمر مفید دستگاه‌ها می‌شن.

 

روغن‌های معدنی خودشون به دو تا دسته اصلی تقسیم می‌شن:

 

• روغن‌های پارافینیک
• روغن‌های نفتنیک

 

روغن‌های پارافینیک از هیدروکربن‌های اشباع شده تشکیل می‌شن و برای روان‌‌کاری ماشین‌آلات کاربرد دارن.

 

این روغن‌ها دارای وزن پایین، نقطه اشتعال بالا، شاخص گرانروی بالا و نقطه ریزش بالا هستن.

 

اما روغن‌های نفتنیک از هیدروکربن‌های حلقوی تشکیل می‌شن و برای محدوده دمایی کم و نقطه ریزش پایین کاربرد دارن.

 

نفتنیک برای روغن‌های هیدرولیک، روغن‌های سردکننده، روغن‌های مورد استفاده در ساخت لاستیک، روغن‌های سیلندر و گریس‌ها استفاده می‌شن.

 

 

انواع روغن‌های مینرال‌

اما اگه بخوایم بر اساس کیفیت و کاربرد، روغن‌های مینرال رو تقسیم‌بندی کنیم، به سه دسته‌ سفید، ماینر و اویل تقسیم می‌شن.

 

 

این دسته بندی، براساس استانداردهای جهانی API، JASO و ACEA مشخص شده و نشان‌ دهنده‌ی عملکرد روغن معدنی در مقابل فشار، دما، سایش، خوردگی و آلاینده‌هاست.

 

• روغن معدنی سفید: این نوع از پالایش پیشرفته روغن پایه به دست میاد و برای محصولات آرایشی و بهداشتی، پزشکی، لاستیک‌سازی و روغن‌های ترانسفورماتور کاربرد داره.

 

• روغن معدنی ماینر: این روغن برای خنک‌‌کاری دستگاه‌های ماینر که گرمای زیادی تولید می‌کنن، استفاده می‌شه.

 

• روغن معدنی اویل: و در آخر اویل برای انتقال حرارت در صنعت و خنک کاری قطعات الکتریکی، روغن‌های هیدرولیکی، روغن‌های سرد کننده کاربرد داره.

 

البته استفاده از روغن‌های معدنی تو موتور سیکلت، چون کُند و آروم از قطعات عبور می‌کنن و باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش راندمان موتور می‌شن، توصیه نمی‌شه.

 

 

روغن‌های نیمه مصنوعی یا نیمه سنتتیک

خب بریم سراغ روغن‌های نیمه سنتتیک یا نیمه مصنوعی. این نوع روغن از ترکیب روغن‌ معدنی و سنتتیک درست می‌شه و نسبت به معدنی، کیفیت بالاتری داره.

 

 

روغن نیمه سنتتیک مزایای زیادی داره، مثل مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از سایش و اصطکاک قطعات، کاهش مصرف سوخت و افزایش راندمان موتور.

 

از طرفی، قیمت پایین‌تری هم نسبت به روغن سنتتیک یا مصنوعی داره و برای وسایل نقلیه‌ای که نیاز به روغن سنتتیک ندارن، گزینه‌ی اقتصادی خوبیه.

 

این مدل هم مثل مینرال‌، براساس استاندارهای جهانی تقسیم و تولید می‌شه.

 

به طور مثال، روغن نیمه سنتتیک 10w40، دارای ویسکوزیته (در ادامه مطلب مفصل در موردش صحبت می‌کنیم) ۱۰ در دمای پایین و ۴۰ در دمای بالاست، اما روغن 10w30، دارای ویسکوزیته ۱۰ در دمای پایین و ۳۰ در دمای بالاست.

 

 

روغن‌های مصنوعی یا سنتتیک

اما آخرین نوع از روغن‌ها، مربوط می‌شه به روغن‌‌های سنتتیک یا مصنوعی.

 

این نوع روغن از فرمول‌های شیمیایی قوی‌تری تولید می‌شه و به نسبت نیمه مصنوعی، کاربرد خیلی قوی‌تری داره.

 

نیمه مصنوعی‌ها برای موتورهایی که حجم‌شون پایینه استفاده می‌شن و مصنوعی‌ها برای موتورهایی که حجم انجین‌شون زیاده استفاده می‌شن.

 

سنتتیک‌ها همون ویژگی‌های نیمه سنتتیک‌ها رو دارن با این تفاوت که ویژگی‌هاشون خیلی قوی‌تره. خب این از انواع روغن، بریم سراغ ویسکوزیته یا گرانروی.

 

 

ویسکوزیته یا گرانروی روغن موتور

گرانروی یا ویسکوزیته یه خاصیت فیزیکیه، که میزان مقاومت یک سیال (مایع یا گاز) رو در برابر جریان یا تغییر شکل، نشون میده و به عنوان اصطکاک داخلی بین مولکول‌های اون سیال تعریف می‌شه.

 

حال هر چقدر این گرانروی بیشتر باشه، برای ایجاد جریان یا تغییر شکل یکسان، به نیروی بیشتری نیازه. گرانروی یا ویسکوزیته رو می‌شه به دو صورت اندازه گیری کرد و نام برد.

 

گرانروی پویا (دینامیکی) و گرانروی حرکتی (سینماتیکی).

 

 

• دینامیکی: نسبت تنش برشی (نیروی وارد شده بر واحد سطح) به میزان کرنش برشی (تغییر شکل ناشی از نیرو) رو نشون میده و واحد اندازه گیریش هم، در سیستم SI پاسکال ‌ثانیه و در سیستم CGS پویز (Poise)

 

• سینماتیکی: نسبت گرانروی پویا به چگالی سیال رو نشون میده و واحد اندازه گیریش هم، در سیستم SI متر مربع بر ثانیه و در سیستم CGS استوکس (Stokes)

 

 

گرانروی یه سیال تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند دما، فشار، ترکیب شیمیایی و ساختار مولکولی قرار می‌گیره.

 

به طور کلی، گرانروی مایعات با افزایش دما کاهش پیدا می‌کنه و گرانروی گازها با افزایش دما افزایش پیدا می‌کنه.

 

این قضیه هم به این خاطرِ که با افزایش دما، انرژی حرارتی مولکول‌ها افزایش پیدا می‌کنه و از اثر اصطکاک و جاذبه‌ای که بین‌شون هست، کم می‌شه.

 

در نتیجه، مایعات با گرم شدن روان‌تر می‌شن و گازها هم با گرم شدن چسبنده‌تر می‌شن.

 

اما گرانروی روغن‌ موتور سیکلت. گرانروری روغن، برای عملکرد و کارایی اون اهمیت زیادی داره. بر همین اساس روغن‌ها از لحاظ ویسکوزیته به دو دسته‌ی یک گرید و چند گرید تقسیم می‌شن.

 

• یک‌ گرید: این روغن‌ها یه عدد ویسکوزیته دارن و عملکرد یکسانی تو دماهای مختلفی ندارن. این مدل برای موتورهای کم کارکرد استفاده می‌شه.

 

• چند ‌گرید: این روغن‌ها دو عدد ویسکوزیته دارن و در دماهای مختلف، عملکرد متفاوتی دارن. این مدل برای موتور سیکلت‌های جدید و پرکاربرد استفاده می‌شه. در چند گرید، عدد اول نشون دهنده‌ی ویسکوزیته روغن در دمای پایینه و عدد دوم نشون ‌دهنده ویسکوزیته روغن در دمای بالاست.

 

 

موتورها چه نوع روغنی نیاز دارن؟

موتورهایی که کاربرد مختلفی دارن یا تو کلاس‌ها و دسته‌های مختلفی هستن، هر کدوم به یه نوع روغن نیاز دارن.

 

برای مثال، کلاس اسپرت و ریس که با سرعت بالا و تنش‌های زیاد روبه‌رو هستن، نیاز به روغنی با گرانروی بالا و فناوری سنتتیک دارن.

 

موتورهای کلاس کُروزِر، تورینگ، استاندارد و … که سرعت کمتری دارن ولی مسافت بیشتری رو طی می‌کنن، نیاز به روغن با گرانروی پایین‌تر و فناوری نیمه سنتتیک دارن.

 

در آخر هم موتورهای دو زمانه‌ای که از ترکیب بنزین و روغن به عنوان سوخت استفاده می‌کنن، نیاز به روغن موتورسیکلت با استاندارد ISO دارن.

 

 

چند لیتر روغن برای موتور نیازه؟

خب می‌رسیم به این موضوع که چند لیتر روغن برای موتور سیکلت نیازه؟

 

همون طور که گفتیم، روغن باعث می‌شه که عملکرد و کارایی موتور بهتر بشه و از فرسودگی، خوردگی و … قطعات هم جلوگیری می‌کنه.

 

هر موتوری هم با توجه به مشخصاتش و جدولی که خود تولید کننده ارائه میده، روغن مخصوصی داره که باید به وقتش هم تعویض بشه.

 

حجم روغن هر موتور سیکلت هم، براساس حجم انجین و نوع موتور، تا حدودی متفاوته.

 

اما به طور کلی، موتورهایی با حجم کمتر از ۲۵۰ سی ‌سی حدود ۱ تا ۱.۵ لیتر، حجم بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ سی ‌سی حدود ۱.۵ تا ۲ لیتر و موتورهایی با حجم بیشتر از ۵۰۰ سی سی حدود ۲ تا ۴ لیتر روغن نیاز دارن.

 

 

البته استثنا هم دارن. مثلا موتور بنلی ۲۵۰ دو سیلندر، با اینکه انجینش تا ۲۵۰ هست، اما بیشتر از ۱.۵ لیتر روغن نیاز داره.

 

پس به غیر از حجم انجین، اینکه موتور چند سیلندر یا چند زمانه باشه هم رو مقدار روغن تاثیر داره.

 

در ادامه حجم روغن بعضی موتورها آورده شده.

 

جدول حجم روغن موتور سیکلت

مدل یا کلاس موتور سیکلت	حجم روغن مورد نیاز
بنلی ۲۵۰	۱.۳ لیتر
بنلی دو سیلندر	حداقل ۳ لیتر
بنلی ۱۵۰	۱ لیتر
پالس ۱۸۰	۱.۳ لیتر
NS	۱.۳ لیتر
هوندا سی جی و سی دی آی	۱ لیتر
طرح کلیک، آیروکس و اغلب اسکوترها	۰.۷۵ تا ۱ لیتر
طرح ویو هوندا	۰.۸ تا ۱ لیتر
موتورهای تریل	۱ لیتر

 

تعویض روغن موتور سیکلت

خب تا به اینجا با کاربرد و مزیت روغن موتور آشنا شدیم. اما اینکه فقط روغن خوب استفاده کنیم برای کارایی و طول عمر موتور کافی نیست و باید حواس‌مون به تعویض روغن هم باشه.

 

 

چون اگه در مقدار یا خود روغن اختلالی به وجود بیاد، کل موتور مشکل پیدا می‌کنه. حالا نحوه تعویض روغن موتور سیکلت چه جوری هست؟ بریم ببینیم…

 

• گرم کردن موتور سیکلت: برای تخلیه کامل و برای اینکه روغن راحت خارج بشه، باید موتور چند دقیقه روشن باشه تا روغن گرم بشه. بعد از اینکه گرم شد، موتور رو خاموش می‌کنیم و روی دو جک می‌ذاریم یا یه جایی که موتور صاف وایسه.

 

• تخلیه روغن موتور: حالا یه ظرف زیر موتور می‌ذاریم و درپوش روغن رو باز می‌کنیم تا روغن قدیمی تخلیه بشه. حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشه که کاملا تخلیه بشه.

 

• تعویض فیلتر روغن: هر وقت می‌خوایم روغن رو عوض کنیم، باید فیلترش رو هم عوض کنیم. با یه آچار مخصوص، فیلتر رو باز می‌کنیم و کاملا تمیزش می‌کنیم. واشرها رو روغن کاری می‌کنیم و فیلتر جدید رو سر جاش می‌ذاریم.

 

• ریختن روغن جدید: روغن رو با توجه به حجم استاندارد موتور، با استفاده از یه قیف، می‌ریزیم داخل موتور و در پوش روغن رو سفت می‌بندیم.

 

• روشن کردن موتور سیکلت و بررسی نشتی: آخرین مرحله تعویض روغن، روشن کردن دوباره‌ی موتوره. برا اینکه مطمئن بشیم که روغن نشتی نداره، باید چند دقیقه موتور رو روشن بذاریم و تمام.

 

حرف آخر

رسیدیم به حرف آخر. تو این مطلب انواع روغن موتور سیکلت رو بررسی کردیم و مقدار روغنی که هر موتوری نیاز داره رو هم بهش اشاره کردیم.

 

در آخرم، نحوه‌ تعویض روغن رو گفتیم. از قدیم گفتن که موتور و ماشین یا هر وسیله نقلیه‌ دیگه، با آب و روغن کار می‌کنه.

 

یعنی اگه یکی از این دوتا کم یا زیاد باشن یا اصلا یه مشکلی داشته باشن،‌ سریع خودشون رو نشون میدن و اگه بی‌خیال این نشونه‌ها باشیم، هیچی دیگه تو این وضعیت گرونی خداتومن خرج می‌تراشن.‌

 

پس به صورت مرتب و دوره‌ای روغن موتورتون رو عوض کنین.

 

اگه سوال یا نظری در این خصوص دارین، در قسمت کامنت‌ها با ما درمیون بزارین 😊